Počela je u februaru 1804. godine bunom protiv dahija koju su Srbi, predvođeni Karađorđem Petrovićem, podigli nakon skupštine u Orašcu. Ona je potom prerasla u Prvi srpski ustanak koji se proširio po čitavom Smederevskom sandžaku i trajao narednih devet godina. Tokom ustanka, Srbi su vodili oružanu borbu protiv turske vlasti i gradili svoju državu. Oni još od osvajanja sultana Mehmeda u XV veku nisu imali svoju državu, već su kao podanici živeli u Osmanskom carstvu i priznavali vlast sultana i njegovih vezira. Pobunjeni Srbi vodili su protiv turskih trupa čuvene bitke kod Ivankovca (1805), Mišara i Deligrada (1806), na Malajnici i Štubiku (1807), kod Čegra (1809), Loznice i Zasavice (1812). Uporedo sa vojnim naporima ustanicima su pomoć pružali Srbi iz Habzburške monarhije u donošenju pravnih dokumenata i organizovanju državene uprave. Turci su ipak 1813. godine pokorili ustaničku Srbiju i ponovo uspostavili svoju vlast. Ustanak se završio neuspehom ali je doveo do buđenja nacionalne svesti i jačanju ideje o političkoj samostalnosti Srbije.

    Sloboda koju su imali devet godina uticala je da se na saboru u Takovu 1815. godine podigne Drugi srpski ustanak. Tom prilikom za vođu je izabran Miloš Obrenović. Borbe su trajale oko četiri meseca a neke od većih bitaka bile su kod Paleža, Ljubića i Dublja. One su bile dovoljene da čitav Beogradski pašaluk (osim utvrđenih gradova) bude u ustaničkim rukama. Tada je otpočela faza pregovaranja tokom koje je Srbija dobila autonomiju u okviru Osmanskog carstva (hatišerifima iz 1830. i 1833. godine), a koja se završila donošenjem Sretenjskog ustava 1835. godine.

Vladimir Lukić
dipl. istoričar