Spomek-kompleks 4.decembar

Prijepoljska bitka bila je deo operacije „Kugelblic“ i jedna od većih bitaka na jugoslovenskom ratištu 1943. godine. Ove vojne operacije vođene tokom jeseni i zime 1943/1944. godine bile su deo tzv. Šeste neprijateljske ofanzive, preduzete nakon dolaska snaga nemačke 2. oklopne armije sa ciljem utvrđivanja vlasti nad ključnim strateškim položajima između Save i Jadrana.


Prostor delovanja bila je Raška obalst i istočna Bosna. Oko 75 000 Nemaca, bugarskh vojnika i pojednih domaćih vojnih fomacija napalo je 4. decembra 1943. godine prostor oko Prijepolja. Njima se suprostavilo oko 12 000 partizana iz Druge proleterske i Pete krajiške divizije. Borbe su vođene na svakom koraku a situacija je bila naročito dramatična iznad reke Lim gde je bila stacionirana partizanska bolnica sa oko 4000 ranjenika. Ostaci bolnice sačuvani su do danas. Operacija je završena 16. decembra, partizanske snage pretrpele su velike gubitke ali osnovna ideja da se one unište nije sprovedena. Okupatorska pobeda bila je kratkotrajna i već početkom 1944. godine jedinice NOVJ ponovo su ovladale većim delom teritorije. Grad Prijepolje su 10. januara 1945. godine konačno oslobodile jedinice 37. udarne divizije NOVJ.

U čast poginulih 1953. godine podignut je spomen-kompleks „4. decembar“ („Partizanska bolnica)“ kao rad istaknutog vajara Lojze Dolinara. U okviru kompleksa nalazi se kosturnica i spomen-ploča na podzidu bolnice u kojoj je 4. decembra 1943. godine preminulo preko 400 boraca. Postavljene su i ploče sa imenima poginulih boraca i natpisom. Vajar Ante Marinović 1976. godine izradio je skulpturu „Zbližavanje“ u čast poginulima u Prijepoljskoj bici.

 

Vladimir Lukić

dipl. istoričar