Manastir Koporin

Manastir Koporin nalazi se na obodu naselja Velike Plane sedištu istoimene opštine. Manastirska crkva posvećena je Svetom Stefanu.


Ne postoje pisani dokumenti o vremenu nastanka manastira i njegovom ktitoru, pa se kao glavni izvori koriste narodno predanje i portret despota Stefana Lazarevića na južnoj strani zapadnog zida hrama. Jedni smatraju da je Koporin despotova zadužbina podignuta u zahvalnost što je preživeo bitku kod Angore (1402), dok drugi smatraju da je Stefan „suktitor“ i da je samo završio ranije započetu građevinu. Manastir je više puta rušen, a pre radova u XX veku, poslednji put je obnovljen 1830. godine.

Glavna crkva posvećena je Svetom Stefanu i pretpostavlja se da je sagrađena 1415. godine, u Moravskom arhitektonskom stilu. Zidana je od malo pritesanog kamena i cigle, a spoljašnji zidovi su ravni, nemalterisani i bez ukrasa. Crkva je jednobrodna građevina sa osnovom sažetog upisanog krsta, iznad koje se izdiže osmostrano tambur kube. Podeljena je na oltarski prostor sa niskom polukružnom apsidom, naos i pripratu. Živopis je sačuvan delimično. Jedni tvrde da su manastir Koporin oslikali zografi iz južnih krajeva, a drugi da su u pitanju moravski zografi braća Jovan i Makarije. Na manastirskom kompleksu nalaze još i konaci (sa kapelom posvećenom Roždestvu Presvete Bogorodice u velikom konaku) i ekonomske zgrade.

Do druge polovine XX veka verovalo se da je despot Stefan Lazarević sahranjen u svojoj zadužbini Manasiji, ali je tokom konzervatorskih radova 1977. godine u severozapadnom uglu broda crkve ispod desopotove freske pronađena grobnica sa moštima. Nakon izvršenih antropoloških pregleda zvanično je 1989. godine potvrđeno da su u pitanju Stefanove mošti. Tada su vraćene u hram, a posebni ćivot je uradio vajar Nebojša Mitrić. Ipak, arheolog Marin Brmbolić, koji je pronašao mošti u Koporinu, 2006. godine nakon izvršenih radova u manastiru Manasiji i DNK analiza, dao je izjavu da su ipak tamo Stefanove mošti.  Danas, jedni smatraju da je despot Stefan sahranjen u Manasiji, dok drugi misle da je sahranjen u Koporinu, a da su u Manasiji mošti njegovog brata Vuka.

 

Vladimir Lukić

dipl. istoričar