Manastir Gradac

Manastir Gradac je smešten na zaravni iznad Gradačke reke na obodu planine Golije. Nalazi se u blizi naselja Gradac u opštini Raška. Manastirska crkva posvećena je Blagovestima Presvete Bogorodice.


Zadužbina je kraljice Jelene Anžujske (1236 - 1314) supruge srpskog kralja Uroša I Nemanjića. Sagrađen je u dugoj polovini XIII veka u vreme vladavine njenog starijeg sina kralja Dragutina. Manastir je opusteo nakon propasti srpske srednjevekovne države. Delimično je obnovljen u XVI veku, ali je tek u periodu od 1963. do 1975. godine urađena potpuna rekonstrukcija glavne crkve. Nakon toga podignuti su i konaci da bi ponovo postao aktivan 1989. godine.

Glavna manastirska crkva sagrađena je u Raškom stilu, uz uticaj gotike i romanike naročito u ornamentima i prelomljenim lukovima. Crkva je jednobrodna građevina sa kupolom, tročlanim oltarskim prostorom, pravougaonim pevnicama, i pripratom sa dve kapele. Freske su urađene oko 1275. godine, ali su delimično očuvane. Tokom rekonstrukcije crkve u XX veku konzerviran je i živopis. U manastiru se čuvaju čestice moštiju kralja Dragutina i kraljice Jelene. Sarkofag sa njenim moštima čuvao se u manastiru sve do XVII veka ali su ga na do danas nepoznato mesto odneli monasi bežeći od Turaka.

 

Vladimir Lukić

dipl. istoričar