Razvoj pekarskog zanata kroz istoriju
Za razliku od hleba koji je tradicionalno pripreman u domaćinstvu, pekari su pravili i prodavali hleb od belog brašna. Esnaf pekarski je osnovan 1894.godine¹ (prestao da postoji 1910.godine, kada je donošenjem Zakona o radnjama ukinut esnafski poredak u Srbiji). Esnafi su predstavljali organizaciju jednog ili više srodnih zanata i imali su zadatak da štite zanatlije od konkurencije, da obezbede esnafskim majstorima pravo na obavljanje zanata i druge privilegije. Pekarski zanat spade u red najstarijih u Kraljevu. U vreme turske vladavine pekarskim zanatom bavili su se turski majstori, a Srbi su obavljali samo pomoćne poslove. U tom periodu hleb se kod srpskog stanovništva uglavnom pripremao u domaćinstvima, pa se mali broj Srba bavio ovim zanatom. Posle Prvog srpskog ustanka i nakon oslobođenja od neposredne turske vlasti smanjuje se broj turskih ekmedžija, ili ekmeščija, kako su se pekari nazivali u tursko vreme, a povećava se broj Srba koji pekarski zanat preuzimaju od turskih majstora. Karanovac² ( današnje Kraljevo) je u vreme ustaničkih dana imalo važnu administrativnu ulogu i tada dobija obeležje varoškog naselja u koje je sve više pristizalo stanovništvo i vojska. Sa povećanjem broja stanovnika u Karanovcu povećava se i potrošnja hleba, što podstiče povećanje broja zanatlija koje se bave pekarstvom.
GALERIJA
Od perioda početaka stvaranja moderne srpske države u XIX veku, više od jednog veka konstantno u srpske gradove i varoši pristižu mnogobrojni doseljenici iz pasivnih krajeva u potrazi za poslom. Taj trend se nastavlja i nekoliko decenija po završetku II svetskog rata. Tada počinje masovnije osavremenjivanje proizvodnje, koji teče uporedo sa nacionalizacijom i podruštvljavanjem preduzeća (neminovni process prelaska zanatske u industrijsku proizvodnju, jer je to ne samo savremeniji već i jeftiniji način proizvodnje³. Širom Srbije, a posebno u Kraljevu postoji veliki broj doseljenika koji su poreklom iz južnih srpskih krajeva. Kada je reč o pekarama, najviše ih je iz Makedonije. Poznato je da u Kraljevu živi oko petnaestak familija rodom iz tih krajeva koje se i dalje bave pekarstvom.
Poslednjih decenija XX veka ponovo dolazi do ponovnog procvata pekarskog zanata. Danas privatnih pekarskih radnji ima na svakom ćošku, a tradiciju ovog starog zanata uspeli su da sačuvaju samo pojedinci.
¹Nikola Vučo, Raspadanje esnafa u Srbiji, knj.I, Beograd, 1954, str.47.
²Iz popisa iz 1540.god. uporedo sa nazivom Rudno Polje pojavljuje se I naziv Karanovac, vidi D.Drašković, O postanku naziva Karanovac, Naša prošlost, broj 4, Kraljevo, 1989, str.113
³Dragana Stojković, Od furundžinice do pekare, Glasnik Etnografskog muzeja, knj. 69, Beograd, 2005.
Preuzeto iz Priča o hlebu, strana 16.
Izdavač Narodni muzej Kraljevo / Za izdavača Dragan Drašković
Autor izložbe i kataloga Violeta Cvetanovska
Urednik Dragan Drašković / Lektura i korektura mr Ana Gvozdenović
Tehnička realizacija Dragan Vojinović, Rade Pajović, Vladan Pejković, Slobodan Milenković
Fotografija Srđan Vulović / Dizajn publikacije Dragan Pešić
Grafička priprema Ajova doo / Štampa Interklima grafika
Kraljevo, 2013.